Trapas vervangen zonder monteur
De trapas is een belangrijk onderdeel van je fiets. Het bevindt zich in het frame, tussen de twee cranks waaraan de pedalen vastzitten. De trapas zorgt ervoor dat de cranks soepel draaien, zodat jouw trapkracht efficiënt wordt overgebracht naar de ketting en wielen.
Lees ook: Derailleur schoonmaken en smeren.Wanneer de trapas versleten of beschadigd raakt, merk je dit direct tijdens het fietsen. Trappen voelt zwaar of stroef, je hoort krakende geluiden of er zit speling in de cranks. In dat geval is vervangen vaak de beste oplossing. Hoewel veel mensen hiervoor naar een fietsenmaker gaan, kun je dit met wat basiskennis ook zelf doen.
Signalen dat je trapas aan vervanging toe is
Niet elk geluid of probleem betekent dat je trapas kapot is. Toch zijn er duidelijke signalen die wijzen op slijtage.
Krakende of tikkende geluiden bij elke trapbeweging.
Speling in de cranks: je voelt dat ze heen en weer bewegen.
Zwaar of stroef draaien van de pedalen.
Een trilling of hapering tijdens het fietsen.
Wanneer je deze symptomen herkent, is de kans groot dat de lagers in de trapas versleten zijn.
Verschillende soorten trapassen
Voordat je begint, is het belangrijk te weten welk type trapas je fiets heeft.
Vierkante as
Een klassiek systeem waarbij de cranks op een vierkante as worden geschoven. Dit type komt veel voor op stadsfietsen en oudere modellen.
Octalink en ISIS
Dit zijn varianten met meerdere spiebanen (splines) voor een betere verbinding tussen crank en as. Ze worden vaak gebruikt bij sportieve fietsen.
Hollowtech of geïntegreerde trapassen
Bij moderne sportieve fietsen is de as geïntegreerd in de crank. Dit systeem is lichter en stijver, maar vraagt om specifieke onderdelen.
Voor elk type heb je een passende trapas nodig, dus controleer vooraf goed welk systeem je hebt.
Benodigdheden voor het vervangen van een trapas
Hoewel het in principe mogelijk is om zonder monteur een trapas te vervangen, heb je wel wat basismaterialen nodig.
Nieuwe trapas die past bij jouw fiets.
Inbussleutels voor het losmaken van de cranks.
Eventueel een cranktrekker bij oudere systemen.
Trapassleutel of passende dop voor jouw trapas.
Doek en ontvetter voor schoonmaak.
Vet om de nieuwe trapas soepel te monteren.
Met deze gereedschappen kun je de klus zelf uitvoeren zonder dure werkplaats.
Stap 1: De cranks verwijderen
Begin met het losmaken van de cranks. Bij de meeste fietsen zitten deze vast met een inbusbout. Draai de bouten volledig los.
Bij een vierkante as of ISIS-systeem gebruik je daarna een cranktrekker om de cranks los te halen. Draai de cranktrekker in de crank en draai verder tot de crank van de as loskomt. Bij Hollowtech-systemen schroef je de bevestigingskap los en schuif je de crank er voorzichtig af.
Stap 2: De oude trapas demonteren
Wanneer de cranks verwijderd zijn, zie je de trapas in het trapashuis van het frame. Gebruik een trapassleutel of passende dop om de trapas los te draaien.
Let op: bij veel trapassen is de schroefdraad aan de aandrijfzijde linkse draad. Dit betekent dat je met de klok mee draait om hem los te krijgen. Aan de andere kant is het meestal rechtse draad.
Draai beide kanten los en verwijder de oude trapas volledig uit het frame.
Stap 3: Het trapashuis schoonmaken
Voordat je de nieuwe trapas plaatst, is het belangrijk het trapashuis schoon te maken.
Verwijder vuil, zand en oude vetresten met een doek en wat ontvetter.
Controleer of de schroefdraad niet beschadigd is.
Laat het geheel goed drogen.
Een schoon trapashuis zorgt voor een betere passing en voorkomt kraken.
Stap 4: De nieuwe trapas plaatsen
Breng een dunne laag montagevet aan op de schroefdraad van de nieuwe trapas. Dit vergemakkelijkt het monteren en voorkomt dat de trapas later vast gaat zitten.
Schroef de trapas in het trapashuis. Begin met de aandrijfzijde en draai deze stevig vast. Monteer daarna de andere zijde. Zorg dat beide kanten goed vastzitten, maar gebruik geen overdreven kracht.
Stap 5: De cranks monteren
Plaats de cranks terug op de trapas. Zorg dat de linker- en rechtercrank precies tegenover elkaar staan. Draai de bouten stevig vast met een inbussleutel.
Controleer of de cranks soepel draaien en of er geen speling aanwezig is. Draai eventueel de bouten nog iets strakker aan als dit nodig is.
Controle en proefrit
Wanneer de trapas en cranks gemonteerd zijn, draai je de pedalen rond om te voelen of alles soepel loopt. Maak vervolgens een korte proefrit. Let op kraken, speling of stroefheid. Als alles goed voelt, is de klus geslaagd.
Tips om je trapas langer mee te laten gaan
Houd je fiets schoon, vooral rond de trapas en ketting.
Vermijd hoge druk bij het schoonspuiten; water kan in de lagers komen.
Controleer regelmatig op speling in de cranks.
Smeer of vervang de trapas tijdig bij beginnende slijtage.
Met goed onderhoud kan een trapas vele duizenden kilometers meegaan.
Veelgemaakte fouten
Bij het vervangen van een trapas worden vaak dezelfde fouten gemaakt.
Vergeten dat de aandrijfzijde linkse draad heeft en dus verkeerd draaien.
Te weinig vet gebruiken, waardoor de trapas vast gaat zitten.
Cranks niet stevig genoeg vastzetten, waardoor er speling ontstaat.
Een verkeerde maat trapas monteren, waardoor de kettinglijn niet klopt.
Door goed voorbereid te werk te gaan, voorkom je deze problemen.
Wanneer toch naar de monteur?
Hoewel je veel zelf kunt doen, zijn er situaties waarin het verstandiger is om toch een fietsenmaker in te schakelen.
Bij beschadigde schroefdraad in het frame.
Wanneer je geen geschikt gereedschap hebt voor jouw trapastype.
Als je twijfelt of je de juiste trapas hebt gekocht.
Een monteur kan met professioneel gereedschap en ervaring snel en veilig de trapas vervangen. Toch is het in veel gevallen prima mogelijk om dit zelf te doen, mits je zorgvuldig te werk gaat.