Spaken vervangen in 5 stappen
Spaken vormen samen met de velg en de naaf de basis van een fietswiel. Ze zorgen voor stevigheid, stabiliteit en een gelijkmatige verdeling van de krachten tijdens het fietsen. Een wiel met goed gespannen spaken blijft recht, rijdt comfortabel en is veilig.
Lees ook: Derailleur schoonmaken en smeren.Wanneer er één of meerdere spaken breken, kan het wiel scheef gaan lopen of zelfs instabiel worden. Je merkt dit vaak doordat de fiets slingert of een tikkend geluid maakt bij elke omwenteling. Spaken vervangen lijkt misschien ingewikkeld, maar met de juiste aanpak kun je dit ook zelf doen.
Wanneer moet je spaken vervangen?
Niet elke losse of beschadigde spaak hoeft direct vervangen te worden, maar er zijn duidelijke signalen die aangeven dat het tijd is voor actie.
Een spaak is zichtbaar gebroken of mist.
Het wiel loopt niet meer recht en wiebelt bij het rijden.
Je hoort een tikkend of krakend geluid bij elke omwenteling.
Meerdere spaken zijn slap of ongelijk gespannen.
Hoe sneller je ingrijpt, hoe kleiner de kans dat de hele velg of naaf beschadigd raakt.
Benodigdheden voor het vervangen van spaken
Voor het vervangen van spaken heb je een paar basisgereedschappen nodig.
Nieuwe spaken in de juiste lengte.
Nippels die bij de spaken passen.
Spaaksleutel om de spanning aan te passen.
Eventueel een kruisschroevendraaier voor nippels die in de velg zitten.
Wielcentreringstandaard of de remblokjes van je fiets als referentie.
Met dit gereedschap kun je de meeste spaken zelf vervangen en het wiel opnieuw uitlijnen.
Stap 1: De kapotte spaak verwijderen
Begin met het losmaken van de kapotte spaak. Dit doe je door de nippel uit de velg te draaien met een schroevendraaier of spaaksleutel. Als de spaak nog aan de naaf vastzit, buig of draai je hem voorzichtig los.
Bij achterwielen kan het nodig zijn om de cassette of tandwielen los te maken, vooral als de spaak aan de aandrijfzijde gebroken is. Dit vraagt soms om extra gereedschap, maar vaak kun je met wat handigheid de spaak er ook zonder volledige demontage uit halen.
Stap 2: De nieuwe spaak plaatsen
Plaats de nieuwe spaak door hem in de juiste opening van de naaf te steken. Zorg dat de spaak in hetzelfde patroon komt te liggen als de andere spaken. Bij de meeste wielen liggen spaken kruislings over elkaar.
Leid de spaak langs de juiste route en steek hem door het gat in de velg. Schroef de nippel er met de hand in, zodat hij vastzit maar nog ruimte heeft voor afstelling.
Stap 3: De spaak op spanning brengen
Gebruik de spaaksleutel om de nippel verder aan te draaien. Draai telkens kleine stukjes zodat de spanning gelijkmatig opbouwt. Het doel is dat de nieuwe spaak ongeveer dezelfde spanning krijgt als de omliggende spaken.
Te strak aandraaien kan ervoor zorgen dat het wiel krom trekt. Te los betekent dat de spaak geen steun biedt.
Stap 4: Het wiel richten
Na het vervangen van de spaak moet het wiel opnieuw gericht worden. Dit betekent dat je ervoor zorgt dat de velg mooi recht loopt.
Plaats het wiel terug in de fiets en gebruik de remblokjes als referentie. Draai het wiel rond en kijk of het ergens tegen de rem aanloopt of slingert. Door kleine aanpassingen te doen met de spaaksleutel kun je de velg weer recht trekken.
Draai je een spaak aan de ene kant strakker, dan trek je de velg naar die kant toe. Door de spanning gelijkmatig te verdelen, krijg je het wiel weer in balans.
Stap 5: Controle en proefrit
Wanneer alle spaken weer strak staan en het wiel recht loopt, is het tijd voor een controle. Voel met je hand of de spanning van de nieuwe spaak overeenkomt met die van de anderen. Draai het wiel meerdere keren rond om te checken of het soepel loopt.
Maak vervolgens een korte proefrit. Luister of er nog tikken of kraakgeluiden zijn en controleer of het wiel recht blijft. Zo weet je zeker dat de reparatie geslaagd is.
Tips voor het vervangen van spaken
Zorg altijd dat je spaken in de juiste lengte koopt. Te korte of te lange spaken passen niet goed en maken het wiel instabiel.
Vervang bij voorkeur meerdere spaken tegelijk als je merkt dat er vaker breuken ontstaan. Dit voorkomt herhaling.
Houd rekening met het type wiel: racefietsen, mountainbikes en stadsfietsen hebben vaak verschillende diktes en lengtes spaken.
Gebruik altijd een spaaksleutel die precies past, om beschadiging van de nippels te voorkomen.
Veelgemaakte fouten
Alleen de kapotte spaak vervangen zonder de rest van het wiel te controleren.
De nieuwe spaak te strak aantrekken, waardoor de velg krom trekt.
Vergeten de spaak in het juiste patroon te leggen.
Het wiel niet goed uitlijnen, waardoor het blijft slingeren.
Door rustig en nauwkeurig te werken, voorkom je deze fouten.
Wanneer naar de fietsenmaker?
Hoewel spaken vervangen een klus is die je zelf kunt doen, zijn er situaties waarin professionele hulp beter is.
Wanneer meerdere spaken tegelijk zijn gebroken.
Als de velg krom of beschadigd is.
Bij wielen met speciale patronen of aerodynamische spaken.
Wanneer je geen ervaring hebt met centreren en het wiel niet recht krijgt.
Een fietsenmaker beschikt over de juiste gereedschappen en ervaring om je wiel weer perfect in balans te brengen.
Onderhoud om spaakproblemen te voorkomen
Met regelmatig onderhoud verklein je de kans op gebroken spaken.
Controleer regelmatig of alle spaken nog goed gespannen zijn.
Vermijd harde stoten, zoals stoepjes of kuilen, die extra belasting geven.
Houd je wielen schoon en droog om roestvorming te voorkomen.
Vervang een versleten ketting en tandwielen op tijd, zodat de belasting op het achterwiel niet onnodig hoog wordt.
Met deze tips blijven je wielen langer sterk en betrouwbaar.